از سماع تا سما..

جلال‌الدین محمد بلخی که ما ایرانیان اغلب او را با نام‌های مولانا یا مولوی می‌شناسیم، از بزرگترین چهره‌های ادب و عرفان در ایران است. زاده بلخ در افغانستان امروزی و درگذشته شهر قونیه در ترکیه است اما بدون شک وی را می‌توان شاعری پارسی گوی و از مشاهیر ایران زمین دانست.
زندگی پرتلاطم مولانا را می‌توان به دو دوره قبل از آشنایی با شمس تبریزی و پس از آشنایی با شمس تقسیم کرد که در آنها،  با دو شخصیت متفاوت از مولانا روبرو هستیم. اما متاسفانه بسیاری ما تنها نام مولانا را شنیده و چند شعر از او خوانده‌ایم. اما حقیقتا مولانا کیست؟
برای اینکه با شخصیت و زندگی نامه مولانا و همچنین آثار و اشعارش بیشتر آشنا شوید، بهتر است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

کودکی مولانا

مولانا در تاریخ ۱۵ مهر سال ۵۸۶ هجری شمسی در شهر بلخ متولد شد. پدرش از صوفیان روزگار بوده . در شش سالگی پدرش بدلیل مشکلاتی که با دربار سلطان محمد خوارزمشاه داشت و همچنین پیچیدن آوازه لشکرکشی چنگیز خان مغول، تصمیم به ترک بلخ گرفت.

روایت شده که در همین سفر مولانا ب دیدن عطار نیشابوری می رود و بزرگوار مام بلند والای مولانا را ب پدرش وعده می دهد.

ولانا به همراه خانواده‌اش به سفر حج می‌رود و پس از آن راهی قونیه می‌شوند.
مولانا در قونیه به در محضر پدرش و دیگر اساتید به تحصیل علوم می‌پردازد. اما زمانی که به سن ۲۴ سالگی می‌رسد، پدرش از دنیا می‌رود و مریدانش از مولانا می‌خواهند جایگاه پدر را بگیرد. بدین ترتیب مرحله جدیدی در زندگی مولوی آغاز می‌شود.

مولانا و شمس

پس از مرگ پدر ، مولانا تا هل سالگی یکی از مهم ترین و والاترین وفی پس از پدر بود.

اما در این موقع اتفاقی برای مولانا رخ داد که زندگی وی را به طور کلی متحول ساخت. روزی از روزها درویش رهگذری به نام شمس تبریزی که در واقع دریایی از علم و معرفت بود با مولانا ملاقات کرد و بدین ترتیب، مولانا منبر وعظ و کلاس درس را رها کرد تا به دنیای جدیدی پای بگذارد.

شمس تبریزی بر خلاف مولانا به علوم ظاهری و کلاس درس و موعظه توه نداشته و بیشتر به باطن می پرداخت.

روایت است که پس از این دیدار، مولانا و شمس چهل روز در حجره مشغول بحث و گفتگو بودند و خارج نمی‌شدند. پس از این ماجرا مولانا درس و وعظ و کتاب را به کناری گذاشت و به وادی عرفان و شعر و سماع روی آورد. مولانا اشعار بی نظیر خود را پس این دیدار و تحول درونی سروده است.

مولانا عارف بوده و عش و برادری شمس از او شاعر ساخته..

از این رو اشعار مولانا یکی از نزدیک ترین را ها برای خودشناسی و خدا شناسی است.

علاقه و حب بین شمس و مولانا باث شد تا خشم و خومت مریدا برانگیخته شود و زندگی آنا دار الش ها فراوانی شود ..

از همین رو آثار مولانا و بعد ها کتابهای نوشته شده در مورد زندگی این دو تن بسیار خواندنی و مهیج شناخت شدهکه در ادامه معرفی می کنیم

آثار مولانا

مثنوی معنوی

بدون شک بزرگترین و یکی از برترین و مهم ترین آثار ادبی پارسی است که آوازه عشق و عرفانیت آن در جهان پیچیده است.

کتاب مثنوی معنوی مولانا است. این کتاب در ۶ دفتر (جلد) و بیش از ۲۶ هزار بیت سروده شده است. همانطور که از نام این اثر پیداست، مولانا اشعار این کتاب را در قالب شعری مثنوی سروده است.

برای خرید این کتاب می توانید اینجا سری بزنید.

دیوان شمس

یکی از دیگر آثار مولوی که به جای مانده است ، دیوان شمس است که مولوی پس از فراغ مراد خویش دست به شعر سرایی و غزل نویسی زده و عاقبت دیوان شمس را تدوین دیده.

چون این دیوان، دیوان غزلیاتی است که مولوی به نام مراد خویش یعنی شمس سروده به این نام مشهور گشته، البته دیوان کبیر نیز گفته می‌شود که طبق نظر بزرگان از هیچ مجموعه بشری به اندازه دیوان شمس بوی حرکت و حیات و عشق به مشام نمی‌رسد.

با سیری در دیوان شمس می توانیم با تفسیر و تشریح اشعار و ابیات ، انعکاس روح غیر آرام شاعر را درک کنیم

کتاب سیری در دیوان شمس شامل سلسله نوشته‌هایی است که در باب شناخت مولوی به ویژه شرح و تفسیر پاره‌ای از غزل‌های وی در “دیوان شمس” و تبیین حالات و روحیات شاعر می پردازد.

معرفی چندکتاب دیگر درباره شمس و مولانا

در این بخش صد دارم شما را با رمان و داستان و کتاب هایی آشنا کنم که به ما کمک میکند تا بهتر از خدا شناسی و خودشناسی مولانا شناخت داشت باشیم.

پله پله تا ملاقات خدا

این کتاب اثر عبدالحسین زرین کوب در باره سلوک و اندیش و روش زندگی مولانا و شمس است .

عنوان کتاب یادآور این بیت دفتر سوم مثنوی معنوی است: از مقامات تبتل تا فنا، پله پله تا ملاقات خدا.

 این کتاب دوران کودکی شاعر و سفرهای او همراه پدرش از خراسان و بغداد تا آناتولی، جایی که او در کونیا تا پایان عمرش باقی ماند، را در بر می گیرد. این اثر به صورت داستان گونه نوشته شده است؛ ولی داستانی است مستند که درون مایه ای متفاوت از مقولات متعارف داستانی دارد

برای خرید کتاب میتوانید اینجا کلیک کنید.

ملت عشق

این رمان در مورد عشق است، عشقی واقعی، عمیق و خالص که در کمتر کتابی با آن روبه‌رو خواهید شد

این کتاب الیف شافاک توسط نویسنده ترک نوشته شده است ، کتابی که دو خط داستانی جدا دارد ..

دو رمان که موازی هم جلو می‌رود. و به گونه‌ای به همدیگر ارتباط دارند. یکی از این داستان‌ها در سال ۲۰۰۸ در امریکا و دیگری در قرن هفتم در قونیه اتفاق می‌افتد.

داستان اول کتاب مربوط به اللا روبینشتاین است که در بوستونِ آمریکا زندگی می‌کند. اللا یک همسر و مادر است که همه زندگی خود را صرف خانواده و رابطه زناشویی کرده است. با اینکه همسر اللا – دیوید – دندانپزشک مشهوری بود و معیشت آن‌ها در یک سطح ایده‌آل قرار داشت اما عشق و صمیمتی در میان آن‌ها نبود. اللا این موضوع را پذیرفته بود و همه اولویت‌های خود را تغییر داده بود و فقط به فکر بچه‌هایش بود. اما با این حال رابطه اللا با خانواده‌اش هم چندان خوب نبود و رابطه زناشویی‌اش در خطر بود. طبق تشبیه کتاب، اللا شبیه یک برکه بود، یک برکه راکد.

در این میان اللا بنا به دلایل مختلف کاری تحت عنوان یک ویراستار پیدا می‌کند. او می‌بایست رمانی را که به او داده شده بخواند و در مورد آن گزارشی تهیه کند. رمانی که زندگی او را برای همیشه تغییر خواهد داد. رمانی که به اللا می‌دهند، رمان ملت عشق است.

داستان دوم رمان، ماجرای همین رمانی است که به اللا داده می‌شود، یعنی داستان کتاب ملت عشق. ملت عشق در واقع رمانی در مورد عشق مولانا و شمس تبریزی است که در قرن هفتم اتفاق می‌افتد. رمان ملت عشق در ۴ بخش نوشته شده است:

1. خاک – پدیده‌های عمیق، آرام و جامد زندگی
2. آب – پدیده‌های سیال و جاری و متغییر زندگی
3. باد – پدیده‌های ترک‌کننده و کوچنده زندگی
4. آتش – پدیده‌های سوزاننده، ویران‌کننده و نابودکننده زندگی

داستانی که در قرن هفتم روایت می‌شود داستان وارد شدن شمس تبریزی به زندگی مولانا است. کسی که زندگی مولانا را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و دنیای جدیدی پیش روی او باز می‌کند .

برای خرید این کتاب میتوانید اینجا کلیک کنید.

برای خرید این کتاب میتوانید اینجا کلیک کنید.

کیمیا خاتون

مولانا جلال‌الدین بلخی بعد از مرگ همسرش، با زنی به نام كِراخاتون كه قبلا همسر محمد‌شاه ایرانی بوده است، ازدواج می‌کند. کِراخاتون از محمدشاه دو فرزند به نام كيميا خاتون و شمس الدين دارد. او بعد از ازدواج با مولانا به همراه دو فرزندش کیمیا و شمس الدین به خانه‌ی جلال‌الدین می‌آیند. مولانا نیز از همسر قبلی خود دو پسر به نام های علاء الدین و بهاءالدین دارد.

بعد از گذشت چند سال از ازدواج کراخاتون و مولانا، شمس تبریزی وارد قونيه شهر سكونت مولانا مي‌شود، او شیخ زاهد شهر را از پای درس و منبر به مجلس سما و عرفان می‌برد. شمس از بزرگترین عارفان عصر مولانا که 60 سال سن داشت بعد از دوره‌ای هجرت و بازگشت به قونيه، به كيمياخاتون دختر خوانده‌ي مولانا جلال الدين دل مي‌بندد و اورا از مولانا خواستگاري مي‌كند. مولانا پیشنهاد ازدواج را قبول مي‌كند و قول دخترش را به مراد خود شمس تبریزی مي‌دهد، این خواستگاری شمس باعث دل‌آشوبی و گریه و زاری اهل حرم می‌شود، هیچکس جز خود مولانا به این وصلت راضی نیست. کیمیا که به این وصلت راضی نیست وقتی می‌بیند علا‌ءالدین که قبلا به او علاقه داشت هیچ تلاشی برای رهایی از این وصلت نمی‌کند در نهایت تن به ازدواج با شمس می‌دهد؛ اما این شروع زندگی پرفراز و نشیب کیمیاست که در نهایت پایانی غافلگیرکننده‌ را در زندگی اش رقم میزند.

این کتاب بخشی از زندگیپر رمز و راز مولانا و شمس را ب تصویر می کشد که خواندنش خالی از لطف نیست.

برای خرید این کتاب می توانید اینجا کلیک کنید.

در مجموع خواندن آثار ادبی همیشه خالی از لطف نیست ..

مولانا و شمس دو شخصیت ملکوتی و قابل تامل در ادبیات و عرفان ستند که نگاه بر طریقه آنها درس خود شناسی را می دهد .

اشعار مولانا یکی از بترین نوشت هایی است که خلا احساسی انسان را پر می کند و احساسات را ب چالش می کشد .

کلام خود را با بیتی از مولانا ب اتمام می رسانیم.

حدیث عاشقان پایان ندارد

فنستکفی بهذا و السلام 

مولانا