• شاعر نامدار دقیقی

ابومنصور دقیقی یکی دیگر از شاعران دوره سامانیان، امیر نصر اول سامانی بوده است که از احترام وعلاقه زیاد شاه ودرباریان برخوردار بوده.

شاعر دربار، ابیات خود را برای جاودانه کردن نام و کارهای پادشاه به کار می گرفت و در عوض، پاداش های گرانبهایی دریافت می کرد. در آن زمان، علاقه ای بیش از پیش نسبت به تاریخ و افسانه های ایران به وجود آمده بود و به همین خاطر، «امیر منصور یکم» دستور خلق اثری بلندپروازانه درباره ی تاریخ، افسانه ها و داستان های بومی ایران از ابتدای زمان تا عصر کنونی را صادر کرد.

به دستور شاه ابومنصور سرگرم خلق اثری به نام خدای نامه شد حدود هزار بیت از کتابی را خلق کرد که قرار بود با عنوان «شاهنامه» به پادشاه ارائه شود، اما کشته شدن او توسط یکی از خدمتکارانش، باعث توقف خلق کتاب شد.

دقیقی نیز مانند شاعر رودکی اثر زیادی به جای نمانده با این حال با بررسی اشعارش میتوان پی برد که او به سبک رسمی و حماسی شعر می گفته است.

چنان دید گوینده یک شب به خواب

که یک جام می داشتی چون گلاب

دقیقی ز جائی پدید آمدی

بر آن جام می داستانها زدی

به فردوسی آواز دادی که می

مخور جز بر آیین کاووس کی

که شاهی ز گیتی گزیدی که بخت

بدو نازد و لشکر و تاج و تخت

شهنشاه محمود گیرنده شهر

ز شادی به هر کس رسانیده بهر

• فردوسی

ابولقاسم فردوسی از طبقه دهقانانیکی از بزرگان ونامداران ابیات ایران با خلق اثر جاودانه ای همچون شاهنامه توانست بالندگی و سرفرازی را در تما جهان برای کشورمان به ارمغان بیاورد.

تقریبا هیچ اطلاعات قابل اتکایی در مورد زندگی «فردوسی» در دست نیست به جز این که او مشخصا تحصیل کرده بود، متأهل بود و یک دختر داشت (اگرچه مرثیه ای در «شاهنامه» به پسری تقدیم شده که قبل از او از دنیا رفت).

پس ازمرگ دقیقی و ناتمام ماندن شاهنامه ، فردوسی بر آن شد که به ادامه دادن آن بپردازد. چندی نگذشت که سامانیان برکنار شده و غزنویان به قدرت نشسته اند، این درحالی بوده که غزنویان ارزش چندانی برای ادبیات قائل نمی شدند.

با این حال، «فردوسی» به نوشتن «شاهنامه» ادامه داد و آن را کامل کرد. این کتاب شرحی از تاریخ، افسانه ها و داستان های بومی ایران کهن از ابتدای زمان تا فتح ایران توسط مسلمانان است، مدت ها است که به عنوان یکی از شاهکارهای بزرگ در ادبیات جهان در نظر گرفته شده و «حماسه ی ملی ایران» نام گرفته است.

اگر دانشی مرد گوید سخن
تو بشنو که دانش نگردد کهن

به رنج اندر ار تنت را رواست
که خود رنج بردن به دانش سزاست

بیاموز و بشنو ز هر دانشی
بیابی ز هر دانشی رامشی
ز خورد و ز بخشش میاسای هیچ
همه ی دانش و داد دادن بسیچ

[su_note note_color="#ffb966"]مشاهده کتاب های موجود از فردوسی در فروشگاه ایکات.[/su_note]

• سنایی شاعر دربار غزنوی

  «ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی»، شاعر دربار «بهرام شاه غزنوی» بود.وی انقدر از علاقه پادشاه برخوردار بوده است که در زمان اعلام جنگ با هندوستان، «سنایی» را احضار کرد تا او در  جنگ همراهش باشد. گفته می شود «سنایی» در مسیر رفتن به دربار، از کنار باغی گذشت که در آن، مردی مست را دید که در حال صحبت با خودش بود و با صدای بلند، از نادانی «بهرام شاه» به خاطر جنگ افروزی و گرفتن جان انسان های بیگناه انتقاد می کرد. آن مرد درباره ی زندگی «سنایی» نیز حرف هایی زد و او را شاعری بااستعداد خطاب کرد که با مدح و ستایش از پادشاهی خودخواه و بی منطق، در حال تلف کردن توانایی هایش بود.

  صحبت های آن مرد، تأثیر زیادی بر «سنایی» گذاشت و او بلافاصله از سِمَتش در دربار کناره گرفت و پیرو یک استاد «صوفی» شد. مضامینصوفی گری و طریقه خدا شناسی را از آن پس میتوان در آثار سنایی همچون کتاب «حدیقه الحقیقه» دید. سنایی در کتاب و اشعار خود بسیار تاکیید داشته است که نیازی به گشتن و یافتن خداوند نیست چرا که خدا در خویشتن نهفته و سفر به درون ما را خدا شناس میکند. این مفهوم، به همراه استفاده ی «سنایی» از شراب به عنوان نمادی از ماهیت مست کننده ی عشق خدا، بعدها توسط شاعران زیادی که از «سنایی» پیروی می کردند، گسترش داده شد.

  گفتی که «نخواهیم تو را گر بت چینی!»

  ظنم نه چنان بود که با ما تو چنینی

  بر آتش تیزم بنشانی، بنشینم

  بر دیده خویشت بنشانم ننشینی

  ای بس که بجویی و مرا باز نیابی

  ای بس که بپویی و مرا باز نبینی

  با ما به زبانی و به دل با دگرانی

  هم دوست‏تر از من نبود هر که گزینی

  من بر سر صلحم تو چرا بر سر جنگی؟

  من بر مهرم تو چرا بر سر کینی؟